ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆ

                                                         ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆ

                                                          ( 1875-1957թթ.)
1875թ. հոկտեմբերի 30 - ծնվել է Ալեքսանդրապոլում: Հայրը՝ Սահակ աղան ուներ ջրաղաց ,տարվա մեծ մասը ընտանիքով անցկացնում էին ջրաղացի մոտ: Ախուրյան գետի ափի ջրաղացը՝ այդ գողտրիկ անկյունը հրաշալի ձևով տպավորվել էր Իսահակյանի հիշողությունում:
Նախնական կրթություն ստացել է տեղի Փրկչաց հոգևոր դպրոցում:1885թ. դպրոցը փակվում է, Իսահակյանը  1 տարի սովորում է ռուսական դպրոցում, ապա Հաճիռի վանքի դպրոցում:
1889թ. սեպտեմբեր - ընդունվում է Գևորգյան ճեմարան, որտեղ  առաջին բանաստեղծական քայլերն է կատարում:Այնտեղ նրան ուսուցանում է Հովհաննես Հովհաննիսյանը:
1892թ.-ընդունվում է Գերմանիայի Լայպցիգի համալսարան: Հայրենիք վեադառնալուն պես նրան մեկ տարով ձերբակալում են, ապա աքսորում Օդեսա: Սկսվում է նրա անվերջանալի ասպանդական կյանքը:
1897թ.-մեկնում է Շվեյցարիա, ընդունվում է Ցյուրիխի համալսարան՝ փիլիսոփայության ֆակուլտետ: Այնուհետև կարճ ժամանակով այցելում է հայրենիք, ապա լինում է բազմաթիվ երկրներում՝ Ռուսաստանում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Հունաստանում,գրեթե ողջ աշխարհում:
1926թ.- Իսահակյանը վերադառնում է Հայաստան՝արդեն որպես ճանաչված բանաստեղծ:
1930թ.-մեկնում է Հայաստանից՝ ընտանիքի հետ վերջնականապես վերադառնալու նպատակով:
1936թ.- վերջնականորեն հաստատվում է հայրենիքում և զբաղվում գրական գործունեությամբ:
1946թ.-ից-եղել է գրողների միության նախագահ, ստացել է Լենինի շքանշան:
1957 թ. հոկտեմբերի 17-մահացել է և թաղվել Երևանի Կոմիտասի անվան պանթեոնում:

                                   << ԱԲՈՒ-ԼԱԼԱ ՄԱՀԱՐԻ>>
                           
     «Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը Իսահակյանը գրել է 1909թ.:

<< Կույր ու գուլ մարդիկ,առանց երազի,առանց լսելու հեքիաթն այս վսեմ,
Իրար կոկորդից պատառ եք հանում և դարձնում աշխարհն այս ահավոր ջեհնեմ>>:

<<Աբու-Լալա Մահարի>>-ն քնարական պոեմ է, գրված ռոմանտիզմի մեթոդով:
Պոեմում հեղինակը հերոսի միջոցով մարդու և աշխարհի մասին իր խոհերն է պատմում: Իբրև հերոս Իսահակյանը ընտրել է 10-11-րդ դարերի արաբ բանաստեղծ Աբու-Լալա Ալ Մահարուն: Շատերի կարծիքով <<Աբու-Լալա Մահարին>> մարդատյացության արգասիք է,սակայն Իսահակյանը այնքան մարդասեր է եղել, որ ցանկացել է մարդուն զերծ տեսնել այն բոլոր արատներից,որոնց մասին խոսվում է պոեմում:
<<Աբու-Լալա Մահարի>>-ն ունի արևելյան ծագում,որը արտահայտվում է նաև կառուցվածքում: Պոեմը բաղկացած է սուրահներից:
Պոեմը կազմված է տաղաչափության հատուկ օրենքով՝ երկուական տողերով՝յուրաքանչյուրը քսանական վանկ:
Աբու-Լալան ատում է մարդկանց,ատում է նրանց կեղծավորությունը և ստորությունը, ագահությունն ու ժլատությունը: Նա քննադատում է կեղծ ընկերներին,որոնց կարելի գնել փողով: Նա նախընտրում է օձ-կարիճների ընկերությունը ,քան այդ ընկերներին: Նա մարդու մեջ ամենից շատ ատում է հոգու կեղծիքը, գտնում է,որ ավելի լավ է գազանների հետ ճաշի նստել և ողջունել բորենիներին, քան իր կեղծ ու ժպտադեմ ընկերներին տեսնել:

<< Խփեմ վրանըս,օձ-կարիճների բըների գլխին վըրանս խփեմ.
Այնտեղ բյուր անգամ ես ապահով եմ,քան թե մարդկանց մոտ կեղծ ու ժպտադեմ>>:

Աբու-Լալան կնոջ սերը համեմատում է շղթայի ու կապանքի, պատրանքի և կեղծիքի հետ: Նրա կարծիքով կինը խորմանակ է և խաբող,հավերժ նենգամիտ: Ավելի լավ է հանձնվել ծովին,քան թե հավատալ կնոջ խոստումին: Աբու-Լալան սրիկա է կոչում բոլոր հայրերին որոնք,գոյության են կոչում թշվառ հյուլեին և գլխին վառում գեհենն այս կյանքի: Եվ տարօրինակ չէ, որ Աբու-Լալայի գերեզմանին գրված է. <<Իմ հայրը իմ դեմ մեղանչեց, բայց չմեղանչեցի ես ոչ ոքի դեմ>>:

<<Եվ կինն ինչ է....խորամանկ,խաբող,առնախանձ մի սարդ ,հավերժ նենգամիտ,
Որ հացդ է սիրում,համբույրի մեջ սուտ և գրկիդ մեջ գրկում ուրիշին>>:

Աբու-Լալան դատապարտում է առեղծվածային կյանքը,որը կարծես հեքիաթ լինի,որի ոչ սկիզբ է երևում,ոչ էլ՝ վերջը: Նա փորձում է հասկանալ, թե ով է հյուսել այդ հեքիաթը և ով էայն անվերջ պատմում ամեն նորածնին և ավարտում նրա կյանքի հետ մեկտեղ:
<<Կյանքը երազ է,աշխարհը՝հեքիաթ,ազգեր,սերունդներ-անցնող քարավան>>

Բանաստեղծը ատում է օրենքները, որոնք թունավորում են մարդկանց կյանքը: Oրենքները ուժեղների ձեռքի սուրն են,որը ճոճում են թույլերի գլխին: Նա քննադատում է չար մարդկանց և նրանց պիղծ քայլերը:

<<Եղկելի մարդիկ,փոշի կդառնան ձեր վատ սրտերը,ձեր գործերը չար,
Եվ ժամանակի ձեռքը անտարբեր կըսրբի-կավլի պիղծ հետքերը ձեր>>>:

Պոետը ատում է մարդկային դաժանությունը: Նա չի ցանկանում վերադառնալ մարդկանց մոտ և ուզում է, որ հողմերը քշեն նրանց կեղտոտ հետքերը: Նա առավել սիրում է մենակությունը,քան կնոջը,նախընտրում է իր քարավանը,քան ընկերներին:

<<Բարեկամն ինչ է -լավիդ նախանձղ,քայլիդ խուզրկու,բամբասող ,ագահ.
Ծանոթ շները չեն հաչում վրադ,ծանոթ մարդիկ են հաչում քո վրա>>:

Աբու-Լալան նողկում է մարդկային փառքից ու պատվից և այն համարում է ոչինչ,քանի որ այն կարելի է գնել ոսկով և վախ ներշնչելով:

<<Այսօր քեզ մարդիկ եղջյուրներից վեր կբարձրացնեն,
Վաղը նույն մարդիկ սմբակների տակ ճզմելու համար քեզ վար կնետեն>>:

Բանաստեղծը ատում է նաև հայրենիքը, համարելով այն՝պերճ արոտավայր հարուստների ցոփ: Նա քննադատում է նաև իշխանությանը,որ միշտ ուշեղների կողմից է:

<<Յոթն անգամ ահա ատում եմ ,ատում իշխանությունը-սերունդներ լափող,
Անհագ վաշխառու, անկուշտ ձրիակեր,պատերազմների հավերժ հերյուրող>>:

Պոետը ատում է նաև մարդկանց՝համարելով նրանց դիմակված դևեր,որոնք ունեն անտես ճիրաններ: Ըստ նրա լավ մարդկանց աշխարհում տանջում են վատ մարդիկ,որոնք աղքատության մեջ քծնող են ու վախկոտ, իսկ հարստության մեջ լկտի, չարախինդ:

<<Տարեք,տարփողեք խոսքս հրեղեն,որ ծովերից ծով աշխարհներ լսեն,
Թե ավելի վատ ,ավելի զազիր,քան մարդը դաժան-այդ մարդն է նորեն>>:

Աբու-Լալան տենչում է անսահմանափակ ազատության և ցանկանում է,որ հողմը պատի ողջ աշխարհը և հավերժական ազատություն տիրի:Նա արևին համարում է իր մայրը և հեռանալով աշխարհից գնում է իր <<մոր>> գիրկը:

<<Դու միակ բարի,դու միակ իմ սեր,դու միայն սուրբ,մայրական դու գիրկ,
Դու հավետ գթոտ,մահը խորտակող,դու գերահրաշ,միակ գեղեցիկ>>: