ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԼԵՌՆԱՇԽԱՐՀ

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԴԻՐՔԸ- Առաջավոր Ասիա՝Իրանական և Փոքրասիական սարահարթների միջև

ԲՆԱԿԱՆ ՍԱՀՄԱՆՆԵՐ-հյուսիս՝Կուր, հարավ՝Հայկական Տավրոս և Հյուսիսային Միջագետք, արևելք՝ ՈՒրմիա լիճ,Կասպից ծով և Իրանական սարահարթ, արևմուտք՝Փոքրասիական սարահարթ, հյուսիս-արևմուտք՝Պոնտական լեռներ

ԼԵՌԱՆԱԳԱԳԱԹՆԵՐ-Արարատ(5165մ)՝Հայկական Պարի արևելքում, Սիփան(4434մ)՝Վանա լճից հյուսիս, Արագած(4096մ)՝(ՀՀ-ի ամենաբարձր գագաթ) Արարատյան դաստի հյուսիս,Կապուտ Ջուղ(3906մ), Սիս(3925մ)

ԼԵՌՆԱՇՂԹԱՆԵՐ-հյուսիս-արևմուտքից դեպի հարավ-արևելք՝Գուգարքի, Գեղամա, Արցախի և Ջավախքի լեռնաշղթաներ, կենտրոնական հատված՝Հայկական Պար լեռնաշղթա, հարավում՝ Տավրոսի լեռնաշղթա

ԼՃԵՐ- Սևանա լիճ (ծովի մակ.-ից 1916մ),Վանա լիճ (Բզնունյաց ծով`1720մ) -3 կղզիներ՝Լիմ, Արտեր,Կտուց, Աղթամար

ԳԵՏԵՐ-Եփրատ՝Արևելյան և Արևմտյան, Արևելյան Եփրատ՝ Արածանի-սկիզբ է առնում Ծաղկանց լեռներից, Արևմտյան Եփրատ՝սկիզբ է առնում Ծաղկավետ լեռներից, Ակն քաղաքի մոտ 2 Եփրատները միախառնվում են, Միջագետքում միանում են Տիգրիսին և թափվում Պարսից ծոց(500կմ)
Տիգրիս- Արևելյան Տիգրիսը սկիզբ է առնում Տավրոսից, Արևմտյանը՝Ծոփք լճից(400կմ), Արաքս-սկիզբ է առնում Սրմանց (Բյուրակնյա) լեռներից(1000կմ), միանում է Կուր գետին, ապա թափվում Կասպից ծոց, Կուր (1113կմ)

 ՄԵԾ ՀԱՅՔԻ  15 նահանգներ՝
Բարձր Հայք
Ծոփք
Աղձնիք
Տուրուբերան                        
Մոկք
Կորճայք
Պարսկահայք
Վասպուրական
Սյունիք
Արցախ
Ուտիք
Փայտակարան
Տայք
Գուգարք
Այրարատ
Ամենամեծ աշխարհը Վասպուրականն էր, ամենափոքրը` Մոկքը։ Աշխարհները բաժանվում էին գավառների. յուրաքանչյուր աշխարհ միջինում կազմված էր 7-10 գավառներից։

Մեծ Հայք-310հազ.ք/կմ
Փոքր Հայք-80հազ.ք/կմ
Կիլիկիա- 50հազ. ք/կմ

ԵՐԿՐԱՇԱՐԺԵՐ
Դվին-893թ.
Անի-1319թ.
Գառնի-1679թ.
Ակոռի-1840թ.
Լենինական-1926թ.
Զանգեզուր-1931թ.
Երևան-1937թ.
Սպիտակ-1988թ.